Pakistan kills another Baloch Nationalist – by Imtiaz Baloch
Prof. Saba Dashtiyari came from the slums of Lyari to become a voice of freedom – By Imtiaz Baloch
Editor’s Note: We are printing this contribution from our valued contributer, Imtiaz Baloch. The marginalization, oppression and massacre of the Baloch that started with Jinnah in 1948, sadly perpetuated under Bhutto and which has reached a crescendo in the last five years, has failed to prick the conscience of our yuppie-puppie civil society youth. This elite segment of our society will rally behind compromised and corrupt bureaucrats and Islamist politicians in their “movements” and “dharnas” but are defeaningly silent on the genocide of the Baloch.
Prof. Saba Dashtyari was born in a poor family in the slums of Lyari in Karachi and died in a hail of bullets in the capital of Balochistan, Quetta. By giving his life, Prof. Dashtyari has established his place in the hearts of the Baloch people.
My hands are still shaking and the tears in my eyes have not dried since I first heard the news of Prof Saba Dashtayri’s assassination.
I cannot claim to have known Prof. Saba Dashtayari well, but like thousands of other Baloch political workers, I knew this legendary Baloch scholar, teacher, linguist, poet and writer. I recall my first meeting with Prof. Saba Dashtayari in the early 1980s.
I first met Prof. Dashtayari on a bus to the University of Karachi. The meeting with Prof. on the bus to Karachi University stirred my interest in Balochi poetry and literature and opened my mind on Baloch history and language.
This great man completely changed my political outlook. One could always find him in his typical shalwar- kameez, and glasses, sharing emotional hugs with Baloch political workers in processions and protests against the slow-motion genocide of the Baloch people.
According to the eyewitnesses, masked persons gunned down Professor Dashtiyari on Wednesday night, but few doubt these killers were allegedly goons of Pakistan Army in Quetta, the capital of Balochistan. The professor instantly succumbed to the injuries after receiving bullets in his head and neck. This assassination further substantiates the state policy of eliminating the Baloch scholars, intellectuals, poets, and teachers by the death squads of Pakistani Army.
Prof. Saba Dashtyari was born in a poor family belonging to the slums of Lyari, Karachi in 1953. Along with being fluent in Balochi and Urdu, he knew English, Persian, and Arabic with an in-depth understanding of history and philosophy.
He authored several books on Balochi language and literature. Prof. Dashtyari also is the pioneer of Syed Zahoor Shah Hashmi Reference Library in Malir area of suburban Karachi, with more than 150 thousand titles and research documents in various languages particularly on Balochi literature, culture and civilization. It also is the Balochistan’s largest library on Balochi literature.
Cowardice seems to be the destiny of this Godforsaken county. The Pakistan Army and its network of agencies have failed to stop the militancy of the Taliban, but this nuclear-armed state is showing its brutal force against the poor Baloch masses and its intellectual elite. Balochistan is under colonial occupation by the Pakistani military for the last 62 years.
Today the Baloch motherland will embrace the first martyred Baloch linguist, poet, writer who not only donated his monthly earning to the Zahoor Shah Library but also sacrificed his professional teaching career to join the movement of armed resistance for the national liberation of the Balochistan.
After the martyrdom of Baloch National Movement chief Ghulam Mohammed, Professor Dashtyari took the responsibility of organizing and educating the Baloch youth. He was an active participant in protest rallies and an outspoken advocate of independent Balochistan. He sacrificed his life for the rights and freedoms of Baloch people. Prof. Dashtyari felt and expressed the pulse of common Baloch in his beautiful poetry. In his death, he has become the mirror of the Baloch national struggle, shining the path to freedom.
ye jitny baloch saheed krin phr bhi ye in ko khtam nhi kr skty
My heart bleeds with the brutal killing of our teacher and guide, Prof. Sb.
The dangerous duffers have deprived us of our mentor, who has guided us in the traumatic times our motherland is suffering since the very first day of creation of the colonial state of Pakistan.
Thank you waja Imtiaz, for sharing your memories with us.
That would be a request to the Pakistan Army to please not repeat the mistakes of 1971, or else, this nation would have to face an East Pakistan like situation in the Balochistan as well & certainly, we won’t be able to blame the Baloch for those revolts – that would be indeed, an outcome of our own blunders. What can the Government alone do, when the army openly favors the radicalism itself? We can solve this crisis merely by educating the Baloch youth and giving them rights, equal to other provinces. Otherwise, that would place a huge interrogation on the stability of Pakistan.
بلوچ قوم پرستوں کو قتل کرنے کے لئے ایک بار پھر اسلامی جہادیوں کو استمال کیا جا رہا ہے
بلوچ قوم پرستوں کو قتل کرنے کے لئے ایک بار پھر اسلامی جہادیوں کو استمال کیا جا رہا ہے ،جس طرح بنگلادیش میں جماعت اسلامی کو جہاد کا نعرہ دے کر بنگالیوں کو قتل کروایا
y assassinating people You can’t stop Ideologies
Can you Stop fragrance after plucking Flower ??
( Long Live Balochistan Freedom Movement )
THE REAL TRAGEDY OF BALOCHIS IS THAT THOUGH THEY STILL CONSIDER PAKISTAN AS THEIR COUNTRY, THE PAKISTAN ARMY CONSIDERS THEM AS AGENTS OF INDIA– AND SO, FOR THE ARMY EVERY BALOCHI KILLED IS ONE ENEMY AGENT LESS!!!!
tragic indeed! but the way i see we are to be blamed for all the misdeeds that are happening in baluchistan. We should pay attention to this neglected area and develop the infrastructure and maybe its time we invite investors and the aid that we are getting from US should be utilized here.
ہم سچ سے ڈرتے کیوں ہیں؟
“Cowardice seems to be the destiny of this Godforsaken county. The Pakistan Army and its network of agencies have failed to stop the militancy of the Taliban, but this nuclear-armed state is showing its brutal force against the poor Baloch masses and its intellectual elite. Balochistan is under colonial occupation by the Pakistani military for the last 62 years.”
I don’t think it is “cowardice.” Speaking freely in Pakistan, puts a target on you. The growing list of brave assassinated figures prove this is not about cowardice- until the military is challenged by civil society with sufficient strength to support the elected government, the military will continue to threaten and eliminate those it recognizes as threats to its hidden agenda. There needs to be a “Pakistan Spring,” of its own kind, a renewal of democratic reforms within the Constitution and restructure of ISI, and Pak Army answering to the elected Government, not the other way around.
Right, Wasim Younis!
سنڌ جاڳي پئي
پروفيسر اعجاز قريشي
ملڪ ۾ آدم شماري جي پهرين مرحلي گهر شماري جي اعلان کان پوءِ سنڌ جي سڀني سڄاڻ ڌرين طرفان سنڌ ۾ صحيح طريقي سان گهر شماري ۽ آدم شماري بابت ڄاڻ ڏيڻ لاءِ گڏجي ڪم ڪرڻ جو فيصلو ڪيو ۽ سڀ قوم پرست پارٽيون ۽ سول سوسائٽي جا نمائندا پاڻ ۾ گڏيا ۽ پوءِ هر پارٽيءَ ۽ سول سوسائٽي جي نمائندن کي هڪ هڪ ٻه ٻه ضلعا ورهائي ڏنا ويا، اهڙي نموني ڪافي دوست سنڌ جي مختلف ضلعن ۽ انهن جي شهرن ۽ ڳوٺن ۾ ورهائجي ويا ۽ سنڌي اٻوجهه ماڻهن جي گهر شماري ڪرائڻ ۾ مدد ڪئي. ڪيترين ئي تنظيمن ڳڻپ ڪندڙ سنڌي پرائمري استادن سان گڏجاڻيون ڪيون ته جيئن هو اهو ڪم بهتر طريقي سان ڪن ته گهر شماري ۾ ڪو به گهر رهجي نه وڃي.
هڪ طرف سنڌي ماڻهن هڪ سهڻي نموني اهو ڪم شروع ڪيو ته ٻئي پاسي ڪراچي، حيدرآباد ۽ ڪجهه ٻين شهرن ۾ ڪراچي جي غير سنڌي آبادي پنهنجي ماڻهن جي گهرن کي ٻيڻ چئوڻ تي نمبر لڳائڻ شروع ڪيا. گهر شماري شروع ٿيڻ تائين سنڌ حڪومت سينسز ڪمشنر به مقرر نه ڪيو هو ۽ ڪافي دانهن ۽ ڪوڪن کان پوءِ سينسز ڪمشنر مقرر ڪيو ويو. انهيءَ دوران سنڌ جي قوم پرست پارٽين اهو ڏٺو ته ڪراچي ۽ حيدرآباد جي سنڌي وسندين ۾ گهرن تي گهر شماري جا نمبر نه هنيا ويا ۽ جي هنيا ويا ته جن گهرن ۽ فليٽن ۾ هڪ کان وڌيڪ ڪٽنب رهيل هئا ان تي هڪ نمبر هنيو ويو ۽ اهي نمبر رات جو لڪي هنيا ويا ۽ گهرن ۾ رهندڙ ماڻهن جا نه نالا لکيا ويا ۽ نه وري انهن جو سڃاڻپ ڪارڊ ورتو ويو. اهڙي نموني سان ٻه اکيائي ۽ نالائقي وارو گهر ڳڻپ جو عمل ڪيو ويو. هوڏانهن ڪراچيءَ ۾ ڪن ڌرين طرفان هڪ هڪ گهر تي، هڪ خالي ڀڳل جاءِ تي هڪ هڪ فليٽ تي ڏهه ڏهه نمبر هنيا ويا. ايتري قدر جو شهر ۾ رکيل گند جي ٽوڪرين، بجلي جي ٿنڀن، مختلف قبرستانن جي قبرن، آفيسن جي هڪ هڪ ڪمري تي نمبر هنيا ويا. اهو سڀ انهيءَ ڪري ڪيو ويو ته سنڌي اقليت ۾ تبديل ٿين ته ڌاريا هن ڌرتيءَ تي حڪمراني ڪن.
انهيءَ دوران سنڌي پارٽين جي ميمبرن خاص طور تي آدم شماري مانيٽرنگ ڪاميٽي جي ڪنوينر جلال محمود شاهه انهن سڀني غلط ڪارين جون تصويرون ڪڍرائي سينسز ڪمشنر سان ملي ان کي پيش ڪيون ته ڪراچي ۽ حيدرآباد ۾ هن قسم جي ڌانڌلي ٿي رهي آهي ۽ ان کي روڪيو وڃي. ڪراچيءَ ۾ حيدر منزل تي هن ڪاميٽيءَ جي سيڪريٽريٽ قائم ڪئي وئي ۽ سڄي سنڌ مان ايندڙ شڪايتن جون ڪاپيون سينسز ڪمشنر ۽ سنڌ جي چيف سيڪريٽري ڏانهن روانيون ڪيون ويون ۽ حڪومت جي اڳيان اهو سڄو مسئلو رکيو ويو. انهيءَ دوران سڀني پارٽين گڏجي انگن اکرن جي بنياد تي ڪراچي ۽ حيدرآباد ۾ پريس ڪانفرنسون ڪيون ۽ ان ذريعي حڪومت تائين ڪافي مسئلا ۽ انگ اکر پهچايا پر شابس آهي سنڌ حڪومت کي جنهن جي ڪن تي ڪا به جونءِ ڪو نه چري، انهيءَ کان وڌيڪ سنڌ حڪومت سنڌي ماڻهن لاءِ ڇا ٿي ڪري سگهي! حقيقت ۾ گهر شماري ۽ آدم شماري ملڪ جي پرائمري استادن کي ڪرڻي هوندي آهي.
پر ڪراچي، حيدرآباد ۽ ڪجهه ٻين شهري علائقن ۾ ڪميونٽي پوليس ۽ ٻين کاتن جي ماڻهن اها گهر شماري ڪئي. ڪراچيءَ جي سنڌي علائقن ۾ هنن گهرن جي ڳڻپ ئي نه ڪئي ۽ ڪيترائي ڳوٺ ۽ وسنديون ڄاڻي واڻي ڇڏي ڏنيون. مطلب ته زيادتين جي انتها ٿي وئي. انهيءَ دوران سنڌ ۾ رهندڙ ڪجهه ٻين ڪميونٽيز جهڙوڪ ڪڇي، ميمڻ، ڪجهه پٺاڻ ليڊرن، ڪجهه مذهبي جماعتن پڻ سنڌي ماڻهن جي پٺڀرائي ڪئي. جمعيت العلماءَ (ف) جي سنڌ جي رهنما مولانا خالد محمود سومرو آدم شماري ڪاميٽيءَ جي ميمبر طور شامل ٿيو ۽ پاڻ ۽ سندس پارٽيءَ جا سڀ اڳواڻ انتهائي سرگرم آهن. اسان جا اهي ڀائر جن ڪراچي ۽ ٻين شهرن ۾ اسان کي گهٽ ڏيکارڻ جا تمام گهڻا جتن ڪيا اهي واڳونءَ وارا ڳوڙها ڳاڙيندي پاڻ کي سنڌين کان وڌيڪ سنڌي سڏائين ٿا پر هر موقعي تي سندن ڪردار واسينگن کان گهٽ ناهي.
انهيءَ سڄي منظر کي ڏسندي آدم شماري مانيٽرنگ ڪاميٽي طرفان 30 اپريل تي سڄي سنڌ ۾ مڪمل هڙتال جو سڏ ڏنو ويو جنهن جو سڏ سنڌي ماڻهن سڄي سنڌ ۾ ڀرپور انداز سان ورنايو ۽ هنن سڏ ۾ سڏ ڏنو ۽ سڄو ڏينهن پنهنجو ڪاروبار، دڪان، دڙا ۽ روڊ تي ٽرانسپورٽ بند رکي ۽ سچ پچ ته سڄي دنيا کي سنڌ جي ٻڌي ۽ سجاڳ هجڻ جو کليل پيغام ڏنو.
ايڏي وڏي ۽ ڀرپور موٽ کان پوءِ به مرڪزي حڪومت ۽ صوبائي حڪومت خاموش ئي رهي. لڳي ائين رهيو هو ڄڻ ڌارين کي هٿ وٺي شاباسي ڏني وئي ته هو ڀلي اهو ڪم ڪن ۽ سنڌين کي اقليت ۾ تبديل ڪن.ا نهي دوران گهر شماري ڪرائڻ جو مدو ٻه دفعا پڻ وڌايو ويو پر ان دوران به سنڌ جا ڪافي ڳوٺ، ڍنڍن، ڍورن تي رهندڙ ماڻهو، ڪچي، ڪاڇي ڪوهستان ۾ رهندڙ ماڻهو ۽ ٿر ۾ رهندڙ ماڻهو ڳڻپ کان رهجي ويا. آدم شماري مانيٽرنگ ڪاميٽي پنهنجي هڪ گڏجاڻي ۾ اهو هڪ فيصلو ڪيو ته هن سڄي بي حسي جي ماحول کي ڏسندي سنڌ ۾ جاڳرتا مهم هلائي وڃي جنهن جا ٻه ٽي مرحلا هجن، پهرين مرحلي ۾ هڪ وسل مارچ ڪيو وڃي ۽ سڄي سنڌ جي ننڍن وڏن شهرن ۽ ضلعن ۾ ماڻهن سان ملي گهر شماري ۾ ٿيل ويساهه گهاتين ۽ مستقبل ۾ آدم شماري ۾ ٿيندڙ ٺڳين بابت سڀني کي ٻڌايو وڃي ۽ سنڌ جي سڀني ماڻهن کي اعتماد ۾ ورتو وڃي ته جيئن هو ايندڙ آدم شماري کي رد ڪن ۽ پنهنجو ڀرپور آواز اٿارين. انهيءَ سلسلي ۾ پهريون مرحلو 26 مئي خميس جي ڏينهن کان شروع ڪيو ويو. هي جاڳرتا مارچ صبح جو يارهين وڳي حيدر منزل ڪراچي کان شروع ٿيو ۽ 28 مئي رات جو ٽنڊي محمد خان پهچي ختم ٿيو. حيدر منزل کان نڪرڻ وقت سنڌ جي سڀني قوم پرست ڌرين يعني آدم شماري مانيٽرنگ ڪاميٽي جي سڀني پارٽين جا ليڊر، ميمبر ۽ ورڪر اچي گڏ ٿيا ۽ سون جي تعداد ۾ ڪراچي جي وڏن روڊن ۽ شاهراهه فيصل تان اهي سوين ڪارڪن ۽ ليڊر ڪارن جهنڊن سان هلندي ملير، پريس ڪلب تائين پهتا جتي اڳ ۾ ئي سوين نوجوان ڪارڪن بشير خان قريشي جي اڳواڻيءَ ۾ موجود هئا جن ڪاميٽي جي ميمبرن جي آجيان ڪئي.ا نهيءَ موقعي تي لڳ ڀڳ هزار کن ماڻهو گڏ ٿي چڪا هئا. ملير پريس ڪلب وارن دوستن سڄي ڪاميٽي جي خدمت ڪئي جنهن بعد جلال محمود شاهه صاحب، بشير خان قريشي صاحب پريس ڪانفرنس ڪري پنهنجي وسل مارچ جو آغاز ڪيو.
ملير پريس ڪلب کان ٿورو اڳتي لانڍي شهر ۾ جيئي سنڌ محاذ جي رياض چانڊيي ۽ ان جي ساٿي ورڪرن جهنڊن ۽ گلن سان رستي تي آدم شماري مانيٽرنگ ڪميٽي جو آڌر ڀاءُ ڪيو. ملير پريس ڪلب مان نڪرڻ کان پوءِ گلشن حديد ۾ بشير خان قريشي جي گهر تي سڀني مانجهاندو ڪيو پوءِ سيد جلال شاهه جي گاڏي جي ڊرائيونگ سيٽ تي بشير خان ويٺو ۽ پوءِ سفر گهگهر ڦاٽڪ ڏانهن وڌيو انهن رهنمائن جي گاڏين جي اڳيان هڪ وڏي گاڏي جنهن ۾ جهنڊا، لائوڊ اسپيڪر ۽ قومي گيتن جون ڪيسٽيون هيون اهي گائيڊ طور اڳيان هلندا رهيا، رستي تي هلندڙ سنڌ بابت مختلف مسئلن ۽ تڪليفن جي اپٽار ٿيندي رهي ۽ وقت به وقت ٻيون ڪچهريون ۽ چرچا ڳڀا ٿيندا رهيا ۽ گهڻو بحث آدم شماري بابت هيو ته مستقبل ۾ ان کي ڪيئن منهن ڏجي ۽ ڪم کي اڳيان ڪيئن وڌائجي، جلال محمود شاهه ۽ بشير خان قريشي سان گڏ ان گاڏي ۾ پير فريد جان سرهندي، رياض چانڊيو، مير مولابخش لغاري، آئون ۽ اورنگزيب شاهاڻي سڄو وقت ويٺل هئاسون ۽ ڪينجهر ڍنڍ تائين اهو سفر گڏ ٿيندو رهيو. گهگهر ڦاٽڪ تي دوستن نعرن جي گونج سان اسان کي گاڏين مان هيٺ لاٿو ۽ انهن سڀني ورڪرن سان ڳالهه ٻولهه ٿي مون کي صفا اندازو نه هو ته ايڏي وڏي تعداد ۾ مختلف پارٽين جا ورڪر ۽ ميمبر ملندا ۽ گڏ ٿيندا ان سڄي قافلي ۾ سنڌ يونائيٽيڊ پارٽي جا رهنما سيد جلال محمود شاهه، سيد شاهه محمد شاهه، قمر زمان راڄپر ادريس چانڊيو ۽ سوين ورڪر گڏ هئا. جيئي سنڌ قومي محاذ جو محترم بشير خان قريشي ۽ سندس سوين ورڪر ميمبر ۽ نوجوان ساٿي سندن جهنڊا کڻي گڏ هلي رهيا هئا. اهڙي نموني سان عوامي تحريڪ جو قادر رانٽو، مظهر راهوجو، انور سومرو پنهنجي سوين ڪارڪن سان گڏ هئا. جيئي سنڌ محاذ جو رياض چانڊيو پنهنجي سوين ڪارڪن سان گڏ هيو. ساڳي وقت جيئي سنڌ محاذ جو الاهي بخش چاچڙ ۽ ان جا ساٿي گڏ هئا. جمعيت العلماءَ (ف) جو اعظم جهانگيري پڻ پنهنجي ورڪرن سان سڄي دوري ۾ هڪ باهمت ۽ سچي ڪارڪن وانگر مسلسل گڏ هو. عوام جمهوري پارٽي جا ڪافي ڪارڪن گڏ هئا جن ۾ خاص طور محترم ڪرم علي وساڻ، عوامي جمهوري پارٽي جو سينيئر نائب صدر مرڪزي رهنماءُ نور نبي راهوجو ۽ حريف چانڊيو پڻ هئا، انهن سڀني جي ڀرپور شرڪت رهي، هن مارچ ۾ ابرار قاضي صاحب طبعيت جي ناسازي سبب نه پهچي سگهيو. سنڌ ڊيمو ڪريٽڪ فورم طرفان راقم الحروف ۽ محمد اسلم بلوچ گڏ هئاسين. گهگهر ڦاٽڪ کان پوءِ ڌاٻيجي شهر ۽ ڌاٻيجي مارڪيٽ مان ٿيندا. گهاري پهتاسين. گهاري ۾ دوستن جو وڏو ميڙ موجود هو اتي تقريرن ڪرڻ کان پوءِ گجي ۽ مڪلي مان ٿيندي ٺٽي شهر پهچي هزارين جي مجموعي کي سڀني ليڊرن خطاب ڪيو ۽ اتان روانگي ڪري ٺٽي ضلعي جي ننڍي شهر ڇتي ڇنڊ ۾ پهچڻ ٿيو جتي پڻ بشير خان قريشي ۽ جلال محمود شاهه ماڻهن کي خطاب ڪيو. ٺٽي ضلعي جي پهرين ڏينهن جو هي آخري شهر هو هتي رات جا 8 ٿي چڪا هئا. ڪجهه دوست ٿڪل هئا پر قومي جذبي سان انتهائي سرشاد هئا ۽ ائين هلندي هلندي اچي ڪينجهر ڪناري پهتاسون، ڇا ته هوائون هيون ۽ حقيقت ۾ ٿڌڙي هير لڳي رهي هئي ۽ اتي ئي شاهه عبداللطيف ڀٽائي جي هي سٽ زبان تي تري آئي:
”لڳي اتر واءُ ته ڪينجهر هندورو ٿئي“
ڪينجهر ريسٽ هائوسز تي رهائش جو بندوبست ٿيل هو، سڀ دوست اچي ڇٻر تي ويٺاسين. جلال محمود شاهه اهو سڄو بندوبست ڪرايو هو. هر ڪو ماڻهو پنهنجن پنهنجن ڪمرن ۾ وڃي وهنجي سهنجي تيار ٿي اچي وري ٻاهر ويٺو. شفيع ڪرناڻي ۽ سندس ڀاءُ انور ڪرناڻي طرفان رات جوڳو آڌر ڀاءُ ڪيو هو.
مانيءَ سان گڏ راڳ جي محفل به سجايل هئي. جمال فقير ۽ سندس ساٿي جهول کان آيل هئا جن محفل کي مچايو ۽ ائين رات پنهنجا پويان پهر پکيڙيا ۽ هر ڪو وڃي آرامي ٿيا. صبح جو وري سفر شروع ٿيو. سڀ کان پهرين سجاول ۾ پهتاسين. سجاول ۾ تمام گهڻا نوجوانن پنهنجين پنهنجين پارٽين جي جهنڊن سان زوردار نموني کيڪاريو ۽ اهو ميڙ هڪ وڏي جلسي ۾ تبديل ٿي ويو، ڪلاڪ ڏيڍ کان پوءِ ميرپوربٺوري ڏانهن روانگي شروع ٿي سجاول ۽ بٺورو سنڌ جا به وڏا سياسي شهر آهن، خاص طور تي بٺورو، هنن ٻنهي شهرن ۾ واهه جو استقبال ٿيو، واهه جو جذبو ڏٺوسين. هزارين ماڻهو اچي گڏ ٿيا، اڀ ڏاريندڙ نعرا لڳا ۽ تقريرون ٿيون. بٺوري کان پوءِ کور واهه چوڪ تي ڊاڪٽر دودي مهيري ۽ ان جي ساٿين سون جي تعداد ۾ ورڪرن گڏجي قافلي جو استقبال ڪيو. اتان ٿيندي سڌو قافلو گولاڙچي پهتو جتي پڻ سڀني پارٽين جي ميمبرن ۽ ورڪرن وڏي تعداد ۾ گڏجي جلسي ۾ شرڪت ڪئي. ڊاڪٽر دودو اتي پيش پيش هو، گولاڙچي ۾ جلسي ۽ اتان سفر ڪري بدين اچڻ تائين ٻن اڍائي ڪلاڪن جو سفر گذريو ۽ شام جو بدين ۾ هڪ تمام وڏو ميڙاڪو ٿيو جنهن ۾ سڀني ليڊرن تقريرون ڪيون ۽ پريس ڪلب جي سڀني دوستن آجياڻو ڏنو. اتي رات جا ذري گهٽ ساڍا 8 يا 9 ٿي چڪا هئا ۽ سڀئي دوست اڳواٽ ئي انتظام ٿيل پنهنجن دوستن جي مهمان خانن تائين پهتا. بدين جي دوستن، سياسي ورڪرن، اديبن، شاعرن، استادن پاڻ خوب ملهايو. هن دوري ۾ روشن ٻرڙي جو اهم ڪردار هيو.
28 تاريخ صبح جو يارهين بجي بدين شهر مان قافلو هليو. جلوس تمام وڏو هو جيڪو آهستي آهستي هلي رهيو هو ۽ هڪ بجي سڀ اچي تلهار جي شهر ۾ پهتاسون، تلهار جو شهر پڻ ادبي، علمي ۽ سياسي طور هڪ سجاڳ شهر آهي. هن شهر ۾ پڻ سون جي تعداد ۾ ورڪر اڳي ئي استقبال لاءِ بيٺا هئا ۽ آهستي آهستي ڏسندي ڏسندي هزارن جو مجموعو گڏ ٿي ويو. نعرا مسلسل گونجي رهيا هئا، ورڪر ماٺ ئي نه پيا ڪن، جلسي کي خطاب ڪرڻ کان پوءِ تلهار شهر مان ٿيندا راڄوخاناڻي طرف سفر جو رخ ڪيو ويو. راڄو خاناڻي ۾ ايترا ماڻهو گڏ ٿيندا اها ڳالهه اچرج جي هئي، قافلي کي ماڻهو چنبڙي پيا ڪجهه دوستن تقريرون ڪيون ۽ پمفليٽ ورهايا. گهر شماري ۽ آدم شماري بابت لکن جي تعداد ۾ معلوماتي پمفليٽ آدم شماري مانيٽرنگ ڪاميٽي طرفان ڇپرايا ويا آهن جيڪي هر شهر ۽ هر ڳوٺ جي ماڻهن کي ڏنا پئي ويا ته جيئن هو ان مسئلي کي سمجهن ۽ ان تي عمل ڪن. راڄو خاناڻي کان لنگهندي محمد يوسف ٿيٻي جي ڳوٺ مانجهندي جي لاءِ لڙڻو پيو، ٿيٻي صاحب وارن سڀني ليڊرن ۽ ورڪرن جو تمام وڏو استقبال ڪيو. اهو به هڪ مختصر اطلاع تي ماني کان پوءِ قافلو ماتلي طرف شروع ٿيو، رستي تي حاجي سانوڻ ڳوٺ آيو جنهن جي چوڪ تي سون جي تعداد ۾ ماڻهو ڀليڪار لاءِ بيٺا هئا. سڀني ليڊرن کي هيٺ لاهي قافلو پنڌ وڌندو رهيو، سيد جلال محمود شاهه ۽ بشير خان قريشي سڀني ماڻهن اڳيان پنهنجن خيالن جو اظهار ڪيو ۽ ائين وري هزارن ماڻهن جو مجموعو هڪ تمام وڏي قافلي جي شڪل ۾ ماتلي شهر ڏانهن وڌيو. ماتلي، بدين ضلعي ۽ سنڌ جي هڪ اهم واپاري شهرن مان آهي. ماتلي پهچڻ تي ماتلي جو عوام جهجهي تعداد ۾ موجود هو ۽ ساڳي وقت قافلي ۾ موجود هزارين ماڻهو قافلي ۾ اچي انهن ماڻهن سان گڏيا ته هي هڪ جلسي عام ٿي پيو هتي ڳالهه ٻولهه ڪرڻ کان پوءِ اهو سڄو قافلو آهستي آهستي موٽر سائيڪلن، ڪارن ۽ ٽرڪن جي جلوس ٽنڊي محمد خان ڏانهن رخ ڪيو. ٽنڊي محمد خان شهر ۾ وڃڻ کان ٻه ٽي ڪلوميٽر اڳ ۾ ئي سڀني پارٽين جا ورڪر اڳ ۾ ئي موٽر سائيڪلن ۽ گاڏين تي جهنڊا کنيو بيٺا هئا. ٽنڊي محمد خان شهر ۾ ايتري ته رش ٿي وئي جو گاڏين هلڻ کان نابري واري ڇڏي، هزارين جي تعداد ۾ ورڪر گاڏين سان پنڌ هلڻ لڳا ۽ ساڍي چئين کان وٺي ساڍي ڇهين تائين سڄي شهر جو گشت ڪرايو ويو ۽ واپس اچي سيرت النبي چوڪ ۽ پريس ڪلب ڀرسان گوني جي ڪناري سان هڪ وڏو عام جلسو ٿيو. منهنجي حيراني جي حد نه رهي جو جيستائين نظر وئي پئي اوستائين ماڻهو ئي ماڻهو هئا ۽ اهو حال چئني پاسي هو، جيڏانهن منهن ڦيرايوسين پئي ته ماڻهو ئي ماڻهو نظر پئي آيا. جيئي سنڌ قومي محاذ جي ورڪرن هڪ وڏي ٽرڪ تي لائوڊ اسپيڪرن ۽ ليڊرن جي بيهڻ جو انتظام ڪيو هو، سڀ ليڊر/رهنما لهي ٽرڪ تي چڙهي آيا ۽ واري واري سان هڪ انتهائي وڏي عوامي جلسي کي خطاب ڪيو ۽ سڀني زيادتين بابت سڀ ڪجهه ٻڌايو ۽ ماڻهن کي اها اپيل ڪئي وئي ته هو ايندڙ آدم شماري کي رد ڪن. ڇاڪاڻ ته جو اهو هڪ اهڙو عمل آهي جنهن ۾ سنڌين کي گهٽ ڏيکاري کانئن پنهنجي ڌرتي جي مالڪي کسڻ جي سازش رٿيل آهي.
هن سڄي دوري ۾ سنڌي ماڻهن جنهن جذبي، سچائي ۽ همت جو مظاهرو ڪيو، اهو تعريف جوڳو آهي ۽ انهيءَ جذبي کي وساري نٿو سگهجي، مون کي ون يونٽ جي دور جي تحريڪ ياد اچي وئي، جنهن ۾ اهڙي ٻڌي ۽ جذبي جو مظاهرو ڪيو ويندو هو، سڄي سنڌي قوم نعرن سان گونجندي هئي ۽ ڪو به اهڙو ڏينهن نه هو جو هزارين سنڌي ٻاهر نه نڪرن. هن دوري به اسان کي اهو ياد ڏياريو. هزارن جي تعداد ۾ ماڻهو هر شهر ۽ ننڍي وڏي ڳوٺ ۾ نڪري آيا ۽ سچ پچ ته اها ٻڌي ڏسي دل خوشيءَ سان ٽمٽار ٿي پئي وئي. اميد آهي ته سنڌ جا سڀ ماڻهو ائين ئي موٽ ڏيندا. 14-15 ۽ 16 جون تي سنڌ جي ٻين چئن ضلعن، ٽنڊي الهيار، ميرپورخاص، عمرڪوٽ ۽ مٺي (ٿرپارڪر) جو دورو آهي. هن سڄي دوري ۾ سڀني قوم پرست پارٽين جي ورڪرن تمام هوش سان جوش ڏيکاريو. بشير خان قريشي جي ورڪرن پنهنجي وسان ڪو نه گهٽايو. جلال محمود شاهه جي ليڊر شپ هن سڄي دوري کي چار چنڊ لڳائي ڇڏيا. بشير خان قريشي جو هجڻ پڻ هن دوري لاءِ انتهائي اهم هو ۽ اهڙي نموني عوامي تحريڪ، جيئي سنڌ محاذ، جمعيت العلماءَ (ف)، عوامي جهموري پارٽي، سنڌ ڊيموڪريٽڪ فورم جي دوستن، فشرفوڪ جي دوستن، سائين شفيع محمد ڄاموٽ ۽ ڪڇي جماعت جي اختر ترڪ جن جي شرڪت پڻ هن دوري کي اهم بڻايو. شال سنڌي ماڻهن جو هي جذبو هميشه سلامت رهي ته جيئن هن ڌرتي ۽ هن جي ماڻهن لاءِ اهو هميشه مشعل راهه رهي.
” ye gunda gardi nahin chaly ge? ” Brave Saba. thanks for your golden words, i am sure you never die ma friend.
” Sach se keon dartay ho?? ye gunda gardi nahin chali gay” well said Saba Baloch. ” ye gunda gardi nahin chaly ge? ” Brave Saba. thanks for your golden words, i am sure you never die ma friend.
” Sach se keon dartay ho?? ye gunda gardi nahin chali gay” well said Saba Baloch. ” ye gunda gardi nahin chaly ge? ” Brave Saba. thanks for your golden words, i am sure you never die ma friend.
http://www.youtube.com/watch?v=Y87218bAJls&feature=share
live long balochistan
Salam,
I heartly condemmn the civilian killing. But the title of the news is really interesting for me, ‘Paksitan kill another Baluch nationalist’ Is Baluchistan is out of Pakistan? it seems to me that Pakistan and Baluchistan are two seprate entities??
Regards
Indeed a very sad event. But it is not feasible or desirable to blame everything on the Army.