Independence Introspections – by Usmann Rana
Today Pakistan celebrates the 64th years of its infancy in world history. Forgive Pakistanis if they seem perplexed as to what exactly are they celebrating. Is it the increasing sense of isolation that Pakistan feels whenever a major wanted terrorist suffices from the land of pure and the world points a “told you so” finger? Or the fact,as has been said, “Pakistan is not a country with an army, but an army with a country”? Or perhaps the quite evidently inefficient compromise between secular ideals and Shari’ah under the “Islamic” democracy? Pakistan is one of the only two countries in the world based on religious nationalism. An ugly patchwork of appealing colors albeit not in contrast and harmony with each other at all.
Religious minorities may have little to be joyous about despite their on the surface smiles and laughter. Are the Ahmedis to celebrate years of repressive laws prohibiting them from declaring themselves Muslim sect despite their pleas otherwise?
Zia’s OrdinanceXX in 1984 came as the second blow to the Ahmedis after in 1974 they were ruled out of the Islamic fold, being declared non-Muslims. Ordinance XX prohibits Ahmadis from calling themselves Muslims, their call to prayer “Azaan” , their place of worship mosques. Remember that Pakistan was founded by Muhammad Ali Jinnah who , in 1944, dismissed the demand that all Ahmedis be turned out of All India Muslims League, claiming he was no one to declare them non-Muslim if they themselves identified as one. Let us also remember the historical fact that it was no Sunni or Shia but an Ahmedi ,Chaudhary ZafarUllah, who not only was Pakistan’s first foreign minister, author of Lahore Resolution but also the representative to boundary commission. However the distributors of recent flyers in Faisalabad asking for the killing of Ahmedis never read that history because our history books never mention ZafarUllah’s Ahmedi lineage, hoping Pakistani Muslims believe him to be one of “them”.
But Ahmedis are just one of the oppressed religious minorities. Recent Hindu marriage in front of Lahore Press Club reminded Pakistan about the absence of Hindu marital law, making it impossible for a couple to be registered as legally bound man and wife. The recent apology of police and Muslim leaders at the first anniversary of Gojra incident might bring some satisfaction to the families of the victim but does it guarantee the freedom of religion to people of other faith, or none for that matter, when blasphemy laws loom over their heads while “holier than thou” mentality pervades not only the illiterate but even the educated burger class? The death of a governor Salmaan Taseer seeking justice against misuse of notorious blasphemy law sent out a clear message, even if unintended, to the world: we are no longer Pakistan, once one of the most modern Muslim nations. We are Wahhabistan.
On the other Baloch nationalists have a firm belief they would be better off without Punjabi elite dictating their nationalist feelings, while Pakistan army repeats same mistakes in Balochistan it made in 1971’s war on Bangladesh, for which by the way, Pakistani state has still to apologize considering the atrocities committed by Pakistani army. Pakistan doesn’t need western powers or Taliban to destroy itself. It is doing a well-done job on its own. White men and Kalashnikov carrying beards are catalysts at best.
The success of Pakistanis at creating a world record for the largest amount of people singing national anthem simultaneously and a ten million signature petition “Yah Hum Nahy” (“This Is Not Us”, terrorist) is sure to be a futile and desperate measure to portray a softer image of itself while it is tagged as the worst nation for journalists, third worst for women with official discrimination and social stigma against religious minorities. The world would still see a nuclear power probably ending up in the hands of Muslim extremists if it stays silent.
Pakistani courts may have won from the dictatorial Musharraf , but the utter failure of Supreme Court to hang Mumtaz Qadri while his neck is garlanded with flowers by the same lawyers seeking restoration of rule of law, to release Aasiya Bibi, perhaps Pakistan’s most prominent and forlorn Christian woman accused of blasphemy,and its resistance to opening up of Objective Resolution’s pandora’s box shows how now its real fight for impartiality and just state organ for the betterment of society and progression of democratic ideal is now to get rid of Jihadi elements.
How many more birthdays would the brat child of South Asia celebrate before it would be mature enough to realize it must deal with the core problems of society and not just the superficial ones? An effort would be started off by re-writing history and Islamic studies curriculum free of bias, bigotry and jihadi ideology. When would Pakistan start producing more Nobel Laureates rather than a line of doctors who believe evolution is just a “theory”? And talking of Nobel Laureates, when would Pakistani state realize its mistake for not giving the state funeral to the one Nobel Prize winner in its history? For how long would Pakistan army’s one day’s spending be equal to the amount of money allocated to education ministry? Why is it that India’s Muslims still seem more liberated and freer than Pakistani Muslims when Pakistan was created on the fear of Hindu raj resulting in communal conflict and resulting trampling over the Muslim rights and traditions? Was a nation built on the religious nationalism a bad idea, a failed experiment? These are just some of the questions to be raised before next 14th August we march out on streets declaring how Pakistan is the greatest country in the world.
If Pakistan is to realize the Pakistan Jinnah thought he was creating, then me must pay heed to the words of Jinnah spoken on 11th August, 1947:
“We are starting in the days where there is no discrimination, no distinction between one community and another, no discrimination between one caste or creed and another. We are starting with this fundamental principle that we are all citizens and equal citizens of one State….”
Very good article Usmann, please keep your good stuff coming.
It is true that it seems we have little to celebrate. But it is still up to us to change this situation.
After 64 years, we need to get rid of our Ostrich mentality and Usmann Rana’s observations need to be heeded by all Pakistanis.
مرسون مرسون، سنڌ نه ڏيسون
اقبال ملاح
”مرسون مرسون، سنڌ نه ڏيسون“ وارا نعريٰ هڻندي جڏهن قومپرست ڪارڪن هيرآباد مان گذريا پئي ته وطن جي ويرين، قومپرست ڪارڪنن مٿان سڌيون گوليون هلايون، جنهن جي نتيجي ۾ سنڌ ترقي پسند پارٽيءَ جو ڪارڪن دلشاد ابڙو شهيد ٿي ويو، اها خبر جيئن ئي مون کي پئي ته آءُ بنا دير هيرآباد جي ان هنڌ تي پهتس، جتي وڳوڙين جي فائرنگ ۾ دلشاد ابڙو وطن تان پنهنجي جان قربان ڪري شهادت ماڻي چڪو هو. آءُ ان ئي هنڌ تي بيٺو هيس ته قومپرست ڪارڪن ٻيهر جهنڊا کڻي ”نه کپي، نه کپي، مشرف جو بلدياتي نظام نه کپي“ وارا نعريٰ هڻندا پئي ويا. وڳوڙين سمجهيو پئي ته فائرنگ جي نتيجي ۾ پيدا ٿيندڙ ڏهڪاءَ کانپوءِ ڪير به حيدرآباد شهر جي انهن علائقن ۾ اچڻ جي همت نه ڪندو، جتي سندن رعب ۽ دبدٻو آهي، پر ائين نه ٿيو، سنڌ خاطر، وطن خاطر، نوجوانن پنهنجين زندگين جي پرواهه نه پئي ڪئي ۽ موت جي خوف کان شڪست کائڻ بجاءِ ارڏا ٿي ميدان تي نڪري آيا، سنڌ بچايو ڪميٽي جي هڙتال کي جيڪا موٽ ملي، اها تاريخي موٽ آهي، ڇنڇر ڏينهن 13 آگسٽ تي سڄي سنڌ بند هئي، ڦيٿو نه ڦريو، سنڌ جي ماڻهن ٻڌيءَ جو مظاهرو ڪندي فاشسٽن ۽ حڪومت تي واضح ڪري ڇڏيو آهي ته سنڌ مشرف جي مڙهيل بلدياتي نظام کي قبول ڪرڻ لاءِ تيار ناهي، تنهن ڪري پيپلز پارٽي جي قيادت کي گهرجي ته سنڌ جي عوام جي راءِ جو احترام ڪندي بنا دير مشرف جو بلدياتي نظام ختم ڪرڻ جو اعلان ڪري ۽ ڪراچيءَ کي ۵ ضلعن ۾ ورهائي ڪراچي جي شهري حڪومت واري حيثيت ختم ڪئي وڃي، حيدرآباد کي چئن ضلعن ۾ ورهائڻ بجاءِ حيدرآباد جي پراڻي حيثيت کي بحال ڪيو وڃي، جيڪڏهن پيپلز پارٽيءَ عوام جي راءِ جو احترام نه ڪيو ته پيپلز پارٽي جي اها سڀ کان وڏي سياسي غلطي ٿيندي. ڪڏهن ڪڏهن ڪنهن سياسي معاملي تي دکندڙ چڻنگ باهه جا ڀمڀٽ ٻاري ڇڏيندي آهي، جڏهن نوجوان پنهنجي زندگين جي پرواهه نه ڪري ميدان تي نڪري پون، اهڙين حالتن ۾ سياسي مصلحيت ۽ مفاهمت بي معنيٰ بڻجي وڃي ٿي.
پير صاحب پاڳاري جو موجوده سياسي حالتن تي ڪردار ساراهه جوڳو آهي، پير صاحب پاڳاري سياسي حالتن جو تجزيو چڱيءَ ريت ڪيو آهي، هو صحيح ٿو چوي ته پيپلز پارٽيءَ جي سنڌ ڪارڊ ۾ سوراخ ٿي چڪو آهي ۽ جيڪڏهن ڪمشنري نظام بحال نه ٿيو ته وڏي رتو ڇاڻ ٿيندي، سنڌ ورهائي نٿي سگهجي، الله مهاجرن کي طاقت ڏني پر ننڍڙو ذهن ننڍڙي ڳالهه ئي ڪندو. گذريل ٽن ڏينهن دوران مختلف وقتن تي پير صاحب پاڳاري جون چيل ڳالهيون تفصيل سان اخبار ۾ اچي چڪيون آهن، سياسي پارٽين کي گهرجي ته هو پير صاحب پاڳاري جي بيانن، تبصرن ۽ کل ڀوڳ ۾ چيل اهم ڳالهين ۽ تجزين جو سنجيدگيءَ سان جائزو وٺن. آءُ پير صاحب پاڳاري سان گهڻي حد تائين متفق آهيان، سنڌ جي دل ڪراچيءَ سميت سنڌ جي هر ننڍي وڏي شهر جو بند ٿيڻ ان ڳالهه جي چٽي ثابتي ٿو ڏئي ته ڌرتي ڌڻي ڪنهن به صورت ۾ سنڌ جي گادي واري هنڌ ڪراچيءَ تان هٿ نه کڻندا. دلشاد ابڙو جيان هزارين نوجوان وطن تان قربان ٿيندا، پر سنڌ ورهائڻ نه ڏيندا، تنهن ڪري متحده قومي موومينٽ کي ڇنڇر ڏينهن سنڌ ۾ عوام جي ڪاوڙ ۽ احتجاج تي ويچارڻ گهرجي. قومپرستن جي سڏ تي ته ڪراچيءَ ۾ به تاريخي هڙتال ٿي آهي، تنهن ڪري جيڪڏهن ڪا ڌر ائين ٿي سمجهي ته ڀتين تي نعريٰ لکي گاڏين کي باهيون ڏئي، ٻه فائر ڪري ڌرتي ڌڻين کي ڊيڄاري هو سنڌ جا ڀاڱا ڪري وٺندا، اها سندن ڀل آهي، سنڌ جي قومي غيرت آسمان جي بلندين کي ڇهي رهي آهي ۽ ڌرتي ڌڻين جو شعور ٻوڏ جي ڏينهن ۾ درياهه ۾ آيل پاڻيءَ جيان ڇوليون هڻي رهيو آهي، اهڙيءَ سنڌ کي فتح ڪرڻ فقط ديوانگيءَ جو ڪو خواب ٿي سگهي ٿو. ڏکئي وقت اچڻ وقت سنڌ جون سنڌياڻيون پنهنجا گلن جهڙا ٻارڙا گهر ڇڏي ڪراچيءَ جي روڊن تي فاشسٽن جي اکين ۾ اکيون ملائي سراپا احتجاج بڻجي وڃن ٿيون، اهڙي سنڌ کي ڪو سنڌ جو ويري ٻه اڌ نه ٿو ڪري سگهي.
ڪجهه ڏينهن کان ”مهربانن“ جي اها ڪوشش آهي ته سنڌ ۾ سياسي ڪارڪنن وچ ۾ دنگل ڪرائجي ۽ مختلف سياسي پارٽين کي هڪٻئي جي آمهون سامهون آڻجي، جهيڙا ٿين ته جيئن بندوق جو رخ ڌرتيءَ جي دشمنن بجاءِ ڌرتي ڌڻين ڏانهن موڙي سگهجي. اهڙي صورتحال ۾ سنڌ جي سمورين سياسي پارٽين کي هٿ ادب جا ٻڌي هيءَ گذارش ڪبي ته اسان جو دشمن چالاڪ، منظم ۽ شاتر آهي، هو وجهه وٺي سياسي پارٽين کي پاڻ ۾ ويڙهائي سگهي ٿو، تنهن ڪري احتجاج ۽ جدوجهد دوران لفظن جي چونڊ جو خيال رکيو وڃي، ذاتي تنقيد بجاءِ وطن جي ڳالهه ڪئي وڃي ۽ ڪنهن به سياسي پارٽي جي ليڊرشپ مٿان تنقيد جا تير ان ڪري به نه وسائڻ گهرجن جو جواب ۾ اها تنقيد هيٺ آيل پارٽي ان قسم جي ٻولي ڳالهائي سگهي ٿي، تنهن ڪري اسان کي جدوجهد دوران هر وک سنڀالي کڻڻ جي ضرورت آهي. مون کي هڪ سينيئر صحافي دوست چيو ته ”مهربان“ ان قسم جو جهيڙو حيدرآباد ۾ ڪرائيندا ۽ مختلف سياسي پارٽين جي اڳواڻن خلاف بيان بازين کانپوءِ مختلف پارٽين جا ڪارڪن هڪٻئي خلاف مظاهرا ڪندا ۽ ريليون نڪرنديون. مون ان صحافي دوست کي چيو ته حيدرآباد ۾ قومپرست دوست سمجهه وارا آهن، آءُ نه ٿو سمجهان ته ائين ٿئي ۽ جيڪڏهن سياسي پارٽيون هڪٻئي سامهون اچن ٿيون ته سنڌ جي ساڃاهه وندن کي گهرجي ته هو ان قسم جي ٽڪراءَ کي روڪڻ لاءِ پنهنجو ڪردار ادا ڪن، ڇاڪاڻ ته اسان جي منزل ۽ مقصد هڪٻئي سان ٽڪراءَ ۾ اچڻ ناهي. جي اسين سڀ گڏ هونداسين ته پر امن، جمهوري جدوجهد ذريعي سنڌ کي بچائي سگهنداسين. هي جهيڙو وڏو آهي ۽ هي ڇپر ڪنهن به هڪڙي سياسي جماعت جي کڻڻ جي وس جي ڳالهه ناهي. منهنجي خيال ۾ اسان کي مٿئين ان سازش جو نوٽيس وٺڻ گهرجي ته جيئن سنڌ جي هن گڏيل شعور ۽ جدوجهد کي ڪنهن منزل تي پهچائي سگهجي. هي وقت شڪستن کي سوڀ ۾ تبديل ڪرڻ جو وقت آهي.
پيپلز پارٽي پاڻ اعتراف ڪري چڪي آهي ته سنڌ کي ٻن انتظامي حصن ۾ ورهائڻ وارو فيصلو پيپلز پارٽي جي سياسي غلطي هئي، تنهن ڪري هاڻ عملي طور پيپلز پارٽيءَ کي پنهنجي غلطيءَ کي درست ڪرڻ گهرجي. گورنر طرفان مشرف جي بلدياتي نظام بحال ڪرڻ لاءِ نڪتل آرڊيننس اسيمبليءَ ۾ اچڻو آهي، قومپرستن واضح ڪري ڇڏيو آهي ته جنهن ڏينهن ڄاڻايل آرڊيننس اسيمبليءَ ۾ ايندو، ان ڏينهن تي سنڌ سراپا احتجاج هوندي، اسيمبليءَ جو گهيراءُ ڪيو ويندو ۽ سنڌ ۾ ڪاروبار بند رهندو، ڦيٿو نه ڦرندو. جيڪڏهن پيپلز پارٽي سنڌ جي عوام کي ناراض ڪري ان ڏينهن تي اسيمبليءَ جا رستا بند ڪري ماڻهن تي ڏنڊا وسائي آرڊيننس اسيمبليءَ مان پاس ڪرايو ته اهو ڏينهن تاريخ جو ڪارو ڏينهن هوندو، سنڌ پيپلز پارٽيءَ کان وڌيڪ ناراض ٿي ويندي، تنهن ڪري پيپلز پارٽيءَ کي سنڌ جي سامهون اچڻ بجاءِ ٿڌيءَ دل سان ويچارڻ گهرجي ته هو آرڊيننس کي اسيمبليءَ ۾ آڻڻ کان پاسو ڪن ۽ سنڌ جي عوام جي راءِ جو احترام ڪن. هي معاملو فقط قومپرست جماعتن جو ناهي، واقعي ئي سنڌ نه ٿي چاهي ته پيپلز پارٽي آمر مشرف جي ڪيل فيصلن کي عوام مٿان مڙهيو وڃي، سنڌ مشرف ۽ ان جي زوريءَ مڙهيل نظام سان نفرت ڪري ٿي.
منهنجو ٻاهر رهندڙ مختلف دوستن سان رابطو ٿيو آهي، دوستن طئه ڪيو آهي ته هو دنيا جي سمورن عالمي فورمن تي اها ڳالهه رکندا ته فاشسٽ قوتون عالمي مدد سان سنڌ کي تقسيم ڪرڻ گهرن ٿيون ۽ سنڌ جي ڌرتيءَ ڌڻين کي سنڌ جي گاديءَ واري شهر ڪراچيءَ اچڻ کان روڪيو پيو وڃي، ڌرتي ڌڻي فاشسٽن جي ٽارگيٽ هيٺ آهن، تنهن ڪري عالمي برادري ڌرتي ڌڻين جي مدد ڪري، هو پلاننگ ڪري رهيا آهن ته دنيا جي جنهن به ملڪ ۾ ڌرتي ڌڻي رهندڙ آهي، پنهنجو احتجاج نوٽ ڪرائي ۽ عملي طرح ڪوششون وٺي، ممڪن آهي ته ان ڏس ۾ مظاهرن جو سلسلو شروع ڪيو وڃي، آءُ سمجهان ٿو ته سندن اهو عمل سنڌ ۾ هلندڙ عملي جدوجهد جي مدد ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو، ڌرتي ڌڻين جي پر امن جمهوري جدوجهد کي جيڪڏهن حقيقي معنيٰ ۾ عالمي حمايت ملي وڃي ته حالتون ڦيرو کائيندي دير نه ڪنديون. سنڌ ۾ رهندڙ ڌرتي ڌڻي ٻاهرين ملڪن ۾ رهندڙ اهڙن دوستن جي ڪوششن کي قدر جي نظر سان ڏسن ٿا.
جدوجهد پر امن ۽ منظم هجڻ گهرجي. اسان کي خبر هجي ته هر ٻي وک اسان جي ڪهڙي آهي، ان ڏس ۾ سياسي پارٽين کي وڌيڪ متحرڪ ٿيڻ گهرجي، ذاتي انائون ڇڏي پارٽي بينر ۽ جهنڊن جي ڊوڙ کي پاسيرو رکي فقط هڪ ايجنڊا کي مک ايجنڊا طور کڻڻ گهرجي، اها ايجنڊا اسان جي سنڌ ۽ ان جي سلامتي آهي، ڪيترن ئي مونجهارن ۽ ورن وڪڙن هوندي سياسي پارٽين جي قيادت دانشمنديءَ جو مظاهرو ڪيو آهي، اسين سمجهون ٿا ته ان دانش ۽ سمجهه جو سفر جاري رهندو، 21 آگسٽ تي ڪراچيءَ ۾ قومي يڪجهتي ڪانفرنس گهرائي وئي آهي، ان ڪانفرنس ۾ سڄي سنڌ نظر اچي ۽ ايڏو اثرائتو لائحه عمل جوڙيو وڃي، جو اسين پنهنجو مقصد ماڻي سگهون.
ڪنهن پراڻي سياسي دوست چيو پئي ته کيس ڊپ آهي ته متا سنڌ ۾ سول وار نه ٿي وڃي، تنهن ڪري اسان کي جدوجهد سوچي سمجهي ڪرڻ گهرجي. مون ان دوست کي هيءَ گذارش ڪئي ته سول وار اسان ڌرتي ڌڻي نه پر اهي فاشسٽ قوتون ڪرڻ گهرن ٿيون، جن جو مقصد ڌرتيءَ کي ٻه ڀاڱا ڪرڻ آهي، سنڌ واسين ته هر ڌر جي آجيان ڪئي آهي ۽ کين سياست ڪرڻ لاءِ ماحول ۽ ميدان به ڏنو ويو پر هو ان محبت ڀري موٽ کي سمجهي نه سگهيا، ذهن اسان جو ڪليئر آهي، سوچ ان ڌر کي تبديل ڪرڻي پوندي، جيڪا ڌرتي ڌڻين جي وجود کي مڃڻ لاءِ تيار ناهي. هر امن پسند ماڻهو امن چاهي ٿو، تنهن ڪري کين پنهنجي فاشسٽ سوچ تبديل ڪرڻ گهرجي. وطن لاءِ ويڙهه ڪرڻ، جدوجهد ڪرڻ، احتجاج ڪرڻ اسان جو آئيني ۽ جمهوري حق آهي، تنهن ڪري پر امن سياسي جدوجهد سان سول وار واريون حالتون ناهن ٿينديون. جهيڙو ته هوءَ ڌر چاهي ٿي، جنهن ڌر کي سدائين رياست جي حمايت ۽ مدد ملندي رهي آهي.
سنڌ ۾ هن احتجاج کي سمجهڻ جي ضرورت آهي، پيپلز پارٽيءَ جي ٿنڪ ٽينڪ کي اهو سمجهڻ گهرجي ته هن احتجاج کانپوءِ هو اسلام آباد ۾ اها ڳالهه واضح طور رکي سگهن ٿا ته سنڌ خلاف فيصلا سنڌ جا ماڻهو نه قبوليندو ۽ پيپلز پارٽيءَ کي به عوام جي اظهار ۽ رد عمل کي سمجهڻ گهرجي، مون کي پوري اميد آهي ته پيپلز پارٽي سنڌ سان گڏ بيهندي ۽ ڪنهن فاشسٽ سوچ جي دٻاءَ ۾ اچي ڪيل اهي سمورا فيصلا واپس وٺندي، جن فيصلن جي نتيجي ۾ سنڌ جو عوام پيپلز پارٽي سان ناراض ٿيو آهي.
i agree with u rana, jinnah did not work day and night for this.