Dastan-e-Ameer Hamza Marwat ba zuban Saleem Safi
داستان امیر حمزہ بزبان سلیم صافی
میر شکیل نے اپنی ترکش میں کئی طرح کے تیر یا یوں کہیں کہ اپنی اصطبل میں طرح طرح کے سدھائےہوئے گھوڑے جمع کر رکھے ہیں، جو ہر ریس میں قسمت آزمائی کو کمر باندھے تیار رہتے ہیں، سیاست کا اونٹ جس کروٹ بھی بیٹھے یہ بھانت بھانت کی بولیاں بولتے مداری سیاسی تبدیلیوں کی اس کروٹ کو بحق میر شکیل استعمال کرنا شروع کردیتے ہیں، ایسا ہی کچھ کراچی کی حالیہ بدامنی میں بھی ہوا جب سلیم صافی نے کراچی کے حوالے سے دو تین کالم لکھ مارے جس میں ان کا ہدف حسب معمول جنگ گروپ کے کالم نگاروں کے فیورٹ پنچنگ بیگ صدرزرداری رہے
مزے کی بات یہ ہے کہ اس پوری چاند ماری کے لئے ان کو امیرحمزہ مروت صاحب کا نام استعمال کرنا پڑا، جنہوں نے ایک صحافی دوست کے مطابق سلیم صافی کے کالم میں خود سے منسوب باتوں کوسلیم صافی اور ان کےادارےکی” جنگ جو یانہ ذہنیت” کا شاخسانہ اور بڑھا دیا تھا فقط زیب داستاں کے لئے کا مصداق قرار دیا ہے، ہمارے دوست کے مطابق اس میں حالیہ دنوں میں سلیم صافی کو ایم کیو ایم کی جانب سے گفٹ کی جانے والی پچاس لاکھ مالیت کی گاڑی کا بھی عمل دخل ہے، واللہ اعلم
لیکن اگر امیر حمزہ مروت کے حوالے سے کالم کے مندرجات کا جائزہ لیا جائے اور امیر حمزہ مروت صاحب کے مزاج اور افتاد طبع کے تناظر میں اسے دیکھا جائے تو ان سے کچھ بعید بھی نہیں کہ ان کو سیاسی حلقوں میں ایک لوز کینن کے طور پر جانا جاتا ہے گلشن حدید میں واقع ان کا گھر ناراض اور مین اسٹریم پالٹکس میں نظر اندازعناصر کی جائے پناہ بنا رہتا ہے،رومانوی زندگی میں خوشگواری سے محروم بعض دوست جس طرح یہ کہتے ہوئے پائے جاتے ہیں کہ ان کو سچّا پیار نہیں ملا اسی طرح امیر حمزہ مروت صاحب کو اس بات کا شکوہ ہے کہ ان کو سیاسی زندگی میں ان کا جائز مقام نہیں ملااسی لئےوہ اس افق پر تبدیلی سے مایوس اپنی حسب استعدادہلچل مچانے کا سامان کرتے رہتے ہیں۔
پچھلے دنوں منعقدہ عالمی پختون کانگریس میں بھی ان کی بے موقع و بے محل شگفتہ بیانی کافی ناخوشگواری کا باعث بنی، محمود خان اچکزئی کے ساتھ دوستوں کی ایک ملاقات میں امیر حمزہ صاحب اتنا بولے کہ اچکزئی صاحب کو بولنے کا موقع ہی نہیں ملا۔کیوں کہ ان کی مجلسی گفتگو بھی ان کے مانولاگ کا مظاہرہ ہوتی ہے جس میں وہ خود سوال اور خود جواب دیتے رہتے ہیں، ولی خان مرحوم فرماتے تھے کہ “امیر حمزہ تم بھی عجیب ہو ، خود ہی سوال اور خود ہی جواب دے کر میری مشکل آسان کردیتے ہو
اب محترم مروت کو اپنی داستان امیر حمزہ سنانے کے لئےاس بارصحافت کے عمرو عیّار سلیم صافی کا انتخاب کرنا پڑا، جن کے لئے یہ کسی نعمت غیرمترقبہ سے کم نہ تھا کہ امیر حمزہ کے مانولاگز کو اپنی صحافتی وابستگیوں اور ادارتی مفادات کے مطابق ڈھالنے کے لئے اچھا مواد مل گیا۔۔
اب کراچی کے تشدد کی طویل تاریخ میں پیپلز پارٹی کا کیا کردار ہے اور ان کو اس کے کیا فوائد اسے نصیب ہوئے ہیں سلیم صافی کی گوہر افشانیوں سے قطع نظر پاکستان کی سیاسی تاریخ کے طالب علم اسے بخوبی سمجھ سکتے ہیں۔
سلیم صافی کا کالم یہاں ملاخطہ فرمائیں
Sharam karo Saleem Saafi. Tumhari niyat saaf nahin hay.
برادرم سلیم صافی وغیرہ کے اس نوعیت کے تبصرے پڑھ کر فیصلہ نہیں ہوپاتا کہ ہنسا جاے یا رویا جاے. مروت صاحب سے منسوب بیان پر تو حیرت ہوئی مگر سلیم صافی صاحب نے اپنا سیاسی سفر جہاں سے شروع کیا تھا، اس پس منظر کو ذہن میں لایا جاے تو اس داستان امیر حمزہ کی غایت سمجھ آ جاتی ہے. میاں طفیل، قاضی حسین احمد اور منور حسن وغیرہ کے قدموں میں بیٹھنے سے انسان کو دروغ بافی کا جو مرض لگ جاتا ہے، وہ عرصے تک جان نہیں چھوڑتا اور کسی نہ کسی شکل میں سر اٹھاتا رہتا ہے. حقیقت یہ ہے کہ خان عبدالولی خان اور الطاف حسین کے مابین جب حالات میں مفاہمت ہوئی تھی، آج اسے پچیس سال سے اوپر ہو چکے ہیں. اس دوران پختونوں کے اقتصادی طرز حیات میں کئی جوہری تبدیلیاں رونما ہو چکی ہیں. کسے گمان تھا کہ کراچی دنیا بھر میں پختونوں کا سب سے بڑا شہر قرار پاے گا. کون سوچ سکتا تھا کہ پاکستان کی قومی کرکٹ ٹیم کے کپتان اور سب سے مایہ ناز بیٹسمین کا تعلق کراچی کی پختون برادری سے ہوگا. کوئی کہہ سکتا تھا کہ اردو ٹی وی چینلوں کے مقبول ترین خبر رسانوں میں تین پختون صف اول میں شمار ہوں گے؟ اب آپ کراچی جائیں تو نظر آتا ہے کہ پختون ان بہت ساری اقتصادی سرگرمیوں میں شامل ہیں جو کبھی دیگر قومیتوں، خصوصا مہاجروں کا اجارہ سمجھی جاتی تھیں. دکانوں کے سیلز مین ہوں یا این جی اوز کے کارپردازان، کمپیوٹر آپریٹر ہوں یا دواساز کمپنیوں کے مارکیٹنگ ایجنٹ، حتی کہ بیوٹی پارلروں پر کام کرنے والی خواتین اور انشورنس ایجنٹوں تک میں جا بجا جدید تعلیم یافتہ پختون نوجوان دکھائی دیں گے. دوسری جانب، تعلیمی نظام کے انحطاط اور گرتے ہوۓ معاشی اشاریوں نے بہت سے مہاجر نوجوانوں کو رکشہ چلانے، بندرگاہ پر بوجھ اٹھانے اور تعمیراتی شعبے میں کام کرنے پر مجبور کردیا ہے. اب وہ تقسیم کار اپنا واضح وجود نہیں رکھتی جسے اسی کی دہائی میں امن کے قیام کے لئے دلیل کے طور پر پیش کیا جاتا تھا. پڑھ لکھ جانے کی وجہ سے کراچی میں سرکاری اراضیات پر قبضے کے کاروبار میں بھی، پختون اب پڑھے لکھے مہاجر یا پنجابی کی معاونت کے طلب گار نہیں رہے اور زنگ آلود سرکاری پہیے کو رشوت کا تیل دینے کا کام براہ راست سیکھ گئے ہیں. سیاسی شعور کی فزونی کا سب سے اہم اور ایم کیو ایم کے لئے تشویش ناک مظہر تب سامنے آیا جب دو پختون اے این پی کے ٹکٹ پر صوبائی اسمبلی میں پہنچ گئے. لوگوں کو خدشہ ہے کہ نئی ابھرتی ہوئی پختون مڈل کلاس پاکستان کی شہری انتخابی سیاست کے داؤ پیچ جان گئی ہے اور اب دھاندلی کا جواب دھاندلی سے ہی ملے گا. اس سیاسی اجارہ داری کے گرد گھومنے والے تشدد سے بھرپور کھیل میں پیپلز پارٹی کا کردار مرکزی ہر گز نہیں بلکہ وہ تو خود اپنے پارہ نان کو بچانے کی فکر میں ہے. زود یا بدیر ایم کیو ایم کو احساس ہو جاے گا کہ ابھرتی ہوئی پختون شہری مڈل کلاس کو ایک زندہ حقیقت اور ایک اہم “اسٹیک ہولڈر” کے طور پر تسلیم کرنا ہی پڑے گا اور بقاے باہمی کا راستہ نکالنے اور شوربے کی اس قاب میں پختون کو اس کے حصے کے دو نوالے دینے کے سوا کوئی چارہ نہیں ہے.
Salim SAFFI hai yaa SALIM MESSY ?? he is making a clear cut scenario into very messy picture ! MQM has its foundation on Ethnic Bases , like every Karachiitte I have seen by myself…that APMSO boys/MQM workers ( the college fellows, University fellows & Neighbors ) kidnapping, getting Bhattas ,torturing , Harassing & even KILLING the Pashtoons, Sindhis , Punjabis , Balochs & even their own “ZAABAN BHAHI ” belonging to Shia sect … Whenever any one SPOKE he/ she has to pay the PRICE … WHOM this SALIM Safi is making FOOL ??? may be Himself !!!!
جاڳو جاڙيجا سَماَ سُک مَ سُمهَو
علي حسن چانڊيو
سنڌ جي عظيم شاعر شاهه لطيف سُر ڏهر ۾ سنڌ جي ماڻهن کي چور، بدماش ۽ لٽيرن کان با خبر رکڻ لاءِ پنهنجن ماڻهن کي جاڳڻ، ۽ لٽيرن کي منهن ڏيڻ جو اظهار ڪيو آهي.
جاڳو جاڙيجا، سَمَا سُک مَ سمهو.
پَسو اَن پارا، لاکو ٿو لوڙيون ڪري (شاهه)
شاهه لطيف سنڌ ڄاون کي ذلتن ۽ ڏاڍ خلاف وڙهڻ، مڙس ٿي مقابلو ڪرڻ وطن تي سر ڏيڻ، پٺي نه ڏيکارڻ جهڙن محاورن کي ڪتب آندو آهي. 16هين صدي جي شروعات ۾ سمن جي دور ۾ ڄام نندي جي وقت ۾ سنڌ جي ڏاهي ۽ بهادر ڪردار دولهه دريا خان سنڌ جي حاڪميت کي بچائڻ لاءِ ۽ وطن جي عوام کي امن ۽ خوشحالي ڏيڻ جو مکيه سبب هو. اُن وقت ڌاريا حڪمران سنڌ جي قبضي ڄمائڻ لاءِ حملي آور ٿيندا هئا. دريا خان انهن جي منهان منهن ٿيندو هو. همت ۽ حوصلي سان وڙهندو، دشمن کي شڪستون ڏيندو هو. تاريخ لکي ٿي ته شاهه بيگ ارغون پنهنجي ڀاءُ ابوالمحمد مرزا جي قتل جو بدلو وٺڻ ۽ سنڌ تي قبضو ڄمائڻ لاءِ سنڌ تي ڪاهي آيو. سنڌ ۾ ان وقت ڄام فيروز جي حڪومت هئي. سندس خوشامدڙين، ۽ قنڌار مان آيل جاسوس، سندس شڪستن جو سبب بڻيا هئا. تنهن هوندي به دريا خان پنهنجي غيرتمند ۽ بهادر ساٿين کي ساڻ ڪري 1520ع تي ساموئيءَ جي ميدان تي، شاهه بيگ ارغون سان جنگ ڪئي ۽ بهادري سان وڙهيو شام ٿي وئي. جڏهن شاهه بيگ ارغون ڏٺو ته جنگ فتح ۾ تبديل نه پئي ٿئي ته هن چالاڪي سان دريا خان سان ٺاهه ڪري کيس شهيد ڪيو. انگريزن جي قبضي گيري ۽ سندن واپسيءَ تائين هن خطي ۾ جنگ ۽ قبضي جا طريقا مختلف هئا. 20 ۽ 21 صدي ۾ قبضا گيري جا طريقا مخلتف آهن.
تاريخ گواهه آهي ته سنڌ جي عوام جڏهن به سٺو ٽڪر کاڌو آهي. امن ۽ سڪون سان رهيو آهي، خوشحالي سندس نصيب ۾ هجي ته قبضاگير اچي در کڙ ڪائيندا آهن. ان طرح سان قبضو ڪري، امن ۽ سڪون ڦٽايو ويندو آهي ۽ سنڌ جي وسيلن کي مال غيمت سمجهي لٽيو ويندو آهي.
سنڌ سمن ۽ ميرن جي دؤر ۾ ساڳين مرحلن مان گذري. پر هاڻ ڪجهه ٻي منطق سامهون آئي آهي.
اڄ دريا خان ۽ مخدوم بلاول جهڙا سورهيه نالي ماتر آهن.
ڳالهيون وڏيون ٿين ٿيون پر عمل نه هجڻ برابر هجي ٿو. سنڌ کي قبضي گير چؤ طرف وڪوڙي ويا آهن. هُو چپ چاپ ۾ پنهنجي سگهه کي وڌيڪ طاقتور ئي سنڌ جي وسيلن کي پنهنجي قبضي هيٺ ڪري رهيا آهن. اڄ تلوار ۽ بندوق جي ويڙهه کان اڳ جديد طريقن سان جنگ کٽڻ جي تياري ڪئي پئي وڃي.
جنرل مُشرف جي دؤر 10 مئي 2005 تي سنڌ اسمبليءَ ۾ ايم ڪيو ايم، جي ايم پي اي ڪنور نويد جميل ٺهراءُ پاس ڪرايو هو ته ملٽي نيشنل ڪار پوريشن ۽ ڪمرشل ادارن ۾ صرف انهن ماڻهن کي نوڪريون ڏنيون وڃن، جن وٽ مقامي ڊوميسائل هجي. ايم ايم اي جي غير سنڌي ايم پي اي حميد الله خان هڪ ٺهراءُ پاس ڪرايو، جنهن موجب سنڌ ۾ خاص ڪري ڪراچيءَ ۾ آيل غير قانوني پناهگيرن جن جو انگ لکن ۾ آهي. تن کي سڃاڻپ ڪارڊ فراهم ڪيا وڃن. ٻئي ٺهراءُ منظور ڪري هڪ طرف سنڌي ماڻهن لاءِ صنعتن ۽ ڪارو باري مرڪزن ۾ روزگا ر جا دروازا بند ڪيا ويا ته ٻئي طرف ڌارين جي اچڻ کي قانوني شڪل ڏئي پناهگيرن جي غير قانوني قوت کي وڌيڪ سگهارو ڪري، سنڌين جي طاقت جي توازن کي توڙيو ويو ۽ ائين ئي 1947ع کان لڳاتار ڌارين جو اچڻ ۽ هتان جو قانوني شهري بڻجي وڃڻ تي سنڌ جي سياست ۾ ماتم ٿيندو رهيو عملي طرح سان مزاحمت جي کوٽ سبب اڄ ڪراچي عملي طرح سان سنڌين کان کسيل آهي. سنڌي عوام جو ڪراچي شهر جي ڪارو هنوار ۾ ڪوبه ڪردار ناهي. ۽ نه وري ڪراچيءَ جي موجوده سياسي صرتحال جي پيش نظر حڪومتن جو ٺهڻ ۽ ڊهڻ ڪو سنڌين جي هٿ ۾ آهي ۽ اهوئي ڪارڻ آهي جو موجوده بليڪ ميلنگ واري دهشت پسند نسلي سياست جي باوجود عالمي قوتون آمريڪا ۽ برطانيا طاقتور گورن جي پٺڀرائي ڪري رهيون آهن. سنڌ جي اڪثريتي پارٽي هئڻ باوجود پ پ سرڪار محتاجن وانگر اقتدار هلائي رهي آهي.
ٻئي طرح ڪراچي ۾ روزانو ٽي هزار،3000، نادرا پاران سڃاڻپ ڪارڊ ٺاهيا وڃن ٿا. ان ۾ 20 سيڪڙو مقامي ڌرتيءَ ڌڻين جا آهن جڏهن ته 80 سيڪڙو ڌارين جا، ان ۾ 10 سيڪڙو يعني 300 روزانو ۽ سال ۾ لڳ ڀڳ هڪ لک غيرقانوني آيل پناهگيرن (بنگالي، بهاري، برمي، هندستاني ۽ افغاني) شناختي ڪارڊ ٺاهيا وڃن ٿا. ياد رهي ته شناختي ڪارڊ ٺهڻ کان پوءِ اُهو فرد ان ملڪ جو شهري بنجي وڃي ٿو، کيس خريداري ڪرڻ، نوڪري ڪرڻ ۽ رهائش اختيار ڪرڻ ووٽ ڏيڻ جا سمورا حق ملن ٿا.
ان کان سواءِ ڪراچيءَ ۾ روزانو پندرهن سؤ،1500، پاسپورٽ ٺاهيا وڃن ٿا. جنهن م ٻه سؤ، 200، غيرقانوني پناهگيرن جا پاسپورٽ ٺهن ٿا. ڳري رقم جي عيوض پاسپورٽ آفيسر ۽ نسل پرست تنظيمن جا اڳواڻ ان ۾ ملوث هجن ٿا. انهن جي دهشت جي زور تي هي ڌاريا خاموشيءَ سان ڪراچيءَ ۾ قانوني حيثيت اختيار ڪندي، پنهنجي اڪثريت ثابت ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي رهيا آهن.
ٻئي طرف سنڌي ماڻهن کي جڏهن نوڪريءَ لاءِ هڪ ڊوميسائل ۽ پي آرسي ٺهرائڻ جي ضرورت پوي ٿي ته آفيس ۾ ويٺل ڌاريو ڪامورو کين سندن ڏاڏي جي ڪراچي مان ٺهيل ڊوميسائل جي گهر ٿو ڪري. جڏهن ته پاڪستان جي قانون موجب جيڪو به ماڻهو ٽي سال جتي رهي ٿو ثابتي سان ته هو ڊوميسائل جو حقدار بڻجي ٿو. سنڌين کي اقليت ۾ آڻڻ لاءِ ڪوڙاقانون متعارف ڪرايا وڃن ٿا.
نسل پرست سياست سنڌ جي شهرن ۾ انتهائي سگهاري شڪل اختيار ڪري چُڪي آهي، هو دهشت جي زور تي سندن برادري اردو ڳالهائيندڙن کي به يرغمال بنائي، ٻين قومن، گروهن ۽ نسلن سان ويڙهه ڪري، ڪوڙين چونڊن ذريعي ڪوڙي جمهوريت جو راڳ اَلاپي،
ڪوڙن ۽ فريبي نعرن ۽ قانونن جو سهارو وٺي سنڌ کي غلام بنائي ڇڏيو آهي. سنڌ جي گهڻ گهرن، مزاحمتي تحريڪون ۽ قومي تحريڪ بيانن ۽ معمولي روايتي احتجاجن مان ٻاهر نه نڪري سگهي آهي. هُل هنگامو، ماتم ڪري وري خاموش ٿي وڃڻ، دانهن ڪوڪ تي زور جيڪو به آواز سگهارو نه ٿو هجي.
مٿين انگن اکرن موجب ته ڪراچي شهر سنڌين کان کسجي ويو آهي. سنڌ سان محبت ڪندڙ سموريون ڌريون، فرد، گروهه ساهي پٽي پنهنجو جائزو وٺن ته اسان جدو جهد دُرست طريقي ۽ حڪمت عملي تحت ڪري رهيا آهيون يا نه ؟
سنڌي ۾ چوڻي آهي ته گهور انڌاري ۾ جڏهن ڪو ماڻهو پنهنجو گس ڀلجي وڃي ته هو ڪجهه گهڙيون سو جهري جو انتظار ڪندو جي نه ته پوءِ رستو ڀلجي ويندو کيس صحيح گس ۽ منزل نه ملندي.
سنڌ جي سياست ۾ هلڙ بازي، شوبازي، دليلن کان سواءِ ڳالهائڻ، انگن اکرن جي ڪابه خبر نه هجڻ سبب جنگ هارائي وڃجن!. سنڌ جي قومي تحريڪ گڏيل طور تي طئي ڪيو آهي ته لياقت نهرو پئڪٽ کان پوءِ، جنهن موجب هن پار ۽ هن پار کان ڪوبه ماڻهو غير قانوني طرح سان نه ايندو نه ويندو. 1954 جو وقت مقرر ڪيو ويو آهي ۽ ان تي زور ڏئي مطالبو ڪندا رهيا آهيون ته اهي سمورا ڌاريا سنڌ ڇڏي وڃن جيڪي 1954 کان پوءِ آيا آهن. اسين بين وڄائيندا رهون ٿا ته ڌاريا ڪڍو، هي جيڪي روزانو اچن پيا ۽ لياقت نهرو پئڪٽ دوران ڪراچي ۾ پناهگيرن جو انگ ساڍ ايار هن لک هو. اڄ ڪراچيءَ ۾ ڏيڊ ڪروڙ کان مٿي جي آبادي 20 سيڪڙو ڌرتي ڌڻي ڳڻيان وڃون ٿا. جڏهن ته 80 سيڪڙو مطلب ته هڪ ڪروڙ 60 لک ڌارين جي غير فطري واڌ کي ڇو نه روڪي سگهياسين.
اڄ جو اهو سوال آهي ته ڏاهپ، همت ۽ حوصلي ۽ پورهئي سان سنڌ کي غلام بنائيندڙ اسان جي معاشي ۽ سياسي حقن تي قبضو ڄمائيندڙن جو زبردست طريقي سان مزاحمت جو رستو اختيار ڪيون.، هلڙبازي ۽ تماشو ڪرڻ کان پاسو ڪريون. آفريقي اڳواڻ پروفيسر مٿيوز جڏهن آمريڪا جي هڪ سال لاءِ اسٽڊي ٽوئر تي ويو ته هن آفريقا جي نسلي متڀيد خلاف آزاديءَ جي تحريڪ کي نوان دڳ ڏيکاريا ۽ پوءِ آفريقي قومي تحريڪ ٻن ڏهاڪن ۾ ٽن سؤ سالن جي غلامي مان جان آجي ڪرائي ۽ سنڌ ۾ اڄ به همت، ڏاهپ ۽ غيرت موجود آهي. صرف سهپ روادري ، تربيت، جمهوري ڪلچر ۽ پهرين صف ۾ بيهي وڙهڻ ۽ قرباني جو جذبو ذلتن مان آجو ڪرائي سگهي ٿو.
alihasanchandio@gmail.com
He is absouletly right……only the poor people are suffering